english nederlands

Paarden­tram­remise met stallen Horse tram depot with stables

Amstelveenseweg 134   ·   Eerste Schinkelstraat 16   ·   Schinkelhavenstraat 27, Amsterdam

Het ontwerp van de paarden­tram­remise met stallen "Schinkelhaven" is van architect Abraham Salm, en dateert van 1884. De opdracht­gever was de Amsterdamse Omnibus Maatschappij en het werd gebouwd in 1884 (en 1885?) door aannemer A. van Zelst.
Het T-vormige complex rond een binnenplaats, gebouwd aan de toenmalige stadsrand bij de uitgang van het Vondelpark is van cultuur­historisch belang voor de architectuur- en vervoers­geschiedenis. Het bestaat uit twee onder­delen met drie verschillende gevels:
1. Tramremise met gevel aan Amstelveenseweg 134 (naast de voormalige Schinkelkerk, berucht door "de zaak Geelkerken", ("Heeft de slang gesproken?") uit 1924-1926).
2. Stallen met daarboven aan de kant van Schinkel­haven­straat 27 de woning van de stalbaas en keuken en aan de kant van de Eerste Schinkel­straat 16 de hoefsmederij.
(overigens: een tiental meters links van de hoefsmederij stond vanaf 1902 tot na 1928 een cocaïnefabriek)
Het complex is tegenwoordig in gebruik door de Binnenpret.

The design of the horse tram depot with stables "Schinkelhaven" is by architect Abraham Salm, and dates from 1884. The client was the Amsterdam Omnibus Maatschappij and it was built in 1884 (and 1885?) by contractor A. van Zelst.
The T-shaped complex around a courtyard built on the then city outskirts near the exit of the Vondelpark is of cultural-historical importance for architectural and transport history. It consists of two parts with three different facades:
1. Streetcar depot with facade at Amstelveenseweg 134 (next to the former Schinkel church, infamous for "the Geelkerken case," ("Has the snake spoken?") from 1924-1926).
2. Stables with above on the side of Schinkelhavenstraat 27 the residence of the stable owner and kitchen and on the side of Eerste Schinkelstraat 16 the farrier's shop.
(By the way: about ten meters to the left of the farrier stood a cocaine factory from 1902 until after 1928).
The complex is now occupied by the Binnenpret.

oude foto's   ·   bouwtekeningen old photos   ·   building plans

Façade Amstelveenseweg Facade Amstelveenseweg

ontwerp voor klok, Viktor Hartmann, gekleurde versie Gevel paardentramremise - Abraham Salm Gevel paardentramremise - Abraham Salm

De gevel is een mooi voorbeeld van de Russische nationale stijl. De Tramremise is qua stijlkeuze en kleurigheid wellicht Abraham Salm's meest gewaagde werkstuk, en een van de ijkpunten binnen zijn œuvre. Een ingekleurde lithografische afdruk van de ontwerptekening (in spiegelbeeld dus) werd in 1900 naar de wereldtentoonstelling in Parijs gezonden.
Wijlen kunsthistoricus Arjen Looyenga ontdekte, dat de gevel geïnspireerd lijkt op een tekening van de Russische schilder en architect Viktor Hartmann: een ontwerp voor een klok in de vorm van de hut van de Russische sprookjesheks Baba Yaga, die woonde in een hut op kippenpoten.
De tekening hing op Hartmann's (herdenkings)­tentoonstelling waarop zijn vriend, de componist Modest Moessorgski (enkele dagen voor zijn alcoholische dood geportretteerd door Ilya Repin), zijn "Schilderijen van een tentoon­stel­ling" baseerde, waarvan "De hut op kip­pen­po­ten, Baba Yaga" een deel is.

The facade is a fine example of the Russian national style. The Tramremise is perhaps Abraham Salm's most daring piece of work in terms of choice of style and color, and one of the benchmarks within his œuvre. A colored lithographic print of the design drawing (in mirror image, that is) was sent to the World's Fair in Paris in 1900.
The late art historian Arjen Looyenga discovered, that the facade appears to be inspired by a drawing by the Russian painter and architect Viktor Hartmann: a design for a clock in the shape of the hut of the Russian fairy tale witch Baba Yaga, who lived in a hut on chicken legs.
The drawing was displayed at Hartmann's (memorial) exhibition on which his friend, the composer Modest Mussorgsky (portrayed by Ilya Repin a few days before his alcoholic death), based his "Pictures of an Exhibition," of which "The Cabin on Chicken's Legs, Baba Yaga" is a part.

Via Triumphalis

 Amstelveenseweg 124, café Schinkelhaven
Paardentram bij Amstelveenseweg 124, café Schinkelhaven (Stadsarchief Amsterdam) Horse-drawn streetcar at Amstelveenseweg 124, café Schinkelhaven (Amsterdam City Archive)

De Amstelveenseweg en haar directe omgeving was in de laatste drie decennia van de negentiende eeuw een showcase van plezier- en vermaaks­architectuur. Blijkbaar geëntameerd door de nabijheid van het Vondelpark, werden hier bebouwingen geplaatst die een toonbeeld waren van speelse vormentaal, en kleine of grotere experimenten presen­teerden op het gebied van stijl en materiaal­gebruik, bijvoorbeeld het (in de jaren-50 afgebroken) Broeker Huis uit de jaren 1880; de (gesloopte) uit­span­ningen in 'chalet'-stijl; en het (in 1998 gesloopte) Boomschors­huisje uit 1886. Deze architectuur herinnert, hoewel ze functioneel is, aan de folly. The Amstelveenseweg and its immediate surroundings were a showcase of pleasure and entertainment architecture in the last three decades of the nineteenth century. Apparently triggered by its proximity to the Vondelpark, buildings were placed here that exemplified playful formal language, and presented small or larger experiments in terms of style and use of materials, for example the Broeker House (demolished in the 1950s) from the 1880s; the (demolished) taverns in "chalet" style; and the (demolished in 1998) Boomschorshuisje from 1886. This architecture, while functional, recalls the folly.

Zie ook Wim Meulenkamp - Follies, 1995 De Arbeiderspers, p. 77: 'Droomdatsja'. See also Wim Meulenkamp - Follies, 1995 De Arbeiderspers, p. 77: 'Droomdatsja'.